Direct naar artikelinhoud
ReportageYael Davids in Van Abbemuseum

Het hele lichaam doet mee bij het beleven van de expositie van Yael Davids

A Daily Practice 2020 in het Van Abbemuseum.Beeld Peter Cox

De Israëlische kunstenaar wil de bezoeker bewust maken van zijn eigen bewegingen.

Even schrikken is het wel, bij binnenkomst in het Van Abbemuseum. Bij de tien zalen bestrijkende tentoonstelling A Daily Practice van kunstenaar Yael Davids mag je helemaal zelf kiezen hoe je loopt. Begin je bij de linker- of de rechtervleugel? Of toch dwars door het midden? Alles natuurlijk veilig en volgens de nieuwe anderhalvemeter-voorschriften. Maar toch, ben je net gewend aan al die pijlen op de vloer die je bewegingen dicteren, mag je het hier weer helemaal zelf uitzoeken. Het past bij wat Davids met deze tentoonstelling wil doen: ingesleten gewoonten doorbreken en je bewust maken van alledaagse bewegingen.

‘In het begin was ik er kapot van’, vertelt Davids. Alles stond begin maart klaar voor haar eerste grote solotentoonstelling in Nederland, waar ze samen met curatoren Nick Aikens en Frederique Bergholtz drie jaar lang naartoe had gewerkt. Bruiklenen uit de hele wereld waren ingevlogen, zaalteksten lagen klaar. En toen moest het museum dicht. Inmiddels is ze blij dat de tentoonstelling begin juni alsnog open kon. Maar een belangrijk onderdeel ontbreekt: de School, een programma van lessen en demonstraties. ‘Dat had het hart van de tentoonstelling moeten zijn. Die lessen staan centraal in wat ik met de show wilde bereiken, namelijk mensen aanzetten om op een andere manier kunst te ervaren. Niet alleen met je ogen of je intellect, maar met je hele lichaam.’

A Daily Practice 2020 in het Van Abbemuseum.Beeld Peter Cox

Al jaren houdt Yael Davids – geboren in Israël, nu werkzaam in Amsterdam – zich bezig met ‘lichamelijk leren’, gebaseerd op de bewegingsleer van Moshé Feldenkrais. Deze Israëlische natuurkundige ontwikkelde een methode om het menselijk functioneren te verbeteren door middel van subtiele bewegingen. Een verandering van bewegen betekent een verandering in denken en ervaren, dat is het centrale idee. De afgelopen drie jaar onderzocht Davids hoe zijn ideeën ingezet kunnen worden bij het kijken naar kunst. Ze organiseerde wekelijkse Feldenkraislessen met de medewerkers van het Van Abbemuseum, van curatoren en conservatoren tot vrijwilligers. Deelnemers mochten zelf kunstwerken uit het depot uitkiezen die in de lessen gebruikt werden. Een schilderij van El Lissitzky bijvoorbeeld, dat op meerdere manieren opgehangen kan worden, inspireerde tot een les over rollen en draaien. Hoe veranderen die bewegingen je perceptie?

Het klinkt misschien wat abstract, maar dat is het volgens Davids niet. Het gaat namelijk om iets heel concreets, het lichaam. Wel laten de lessen zich moeilijk in woorden vatten, je moet het vooral ervaren. Het is daarom te hopen dat de lessen, in een aangepast programma, in september alsnog kunnen doorgaan.

Tot die tijd is er de rest van de tentoonstelling, die op zichzelf ook een heel bijzondere en lichamelijke ervaring is. Davids vertelt dat ze, geïnspireerd op de ideeën van Feldenkrais, het museumgebouw als een lichaam ziet. Zo heeft ze de tentoonstelling ingericht, als een ademend en verbonden geheel. ‘In je lichaam hangt alles met elkaar samen’, zegt ze, ‘je kunt er niet een deeltje uit isoleren. Als je bijvoorbeeld je arm beweegt, doe je dat natuurlijk nooit alleen met die arm, er gebeurt van alles in je lijf om die beweging mogelijk te maken.’ Vanuit dat idee heeft ze bijvoorbeeld verschillende ruimtes in het museum met elkaar verbonden door middel van een meterslange installatie van textiel die meerdere zalen doorkruist. Er liggen tapijten op de vloer waar je alleen met sokken op mag lopen, en sommige kunstwerken hangen zo hoog dat je je hoofd moet optillen: het hele lijf doet mee.

A Daily Practice 2020 in het Van Abbemuseum.Beeld Peter Cox

Dat idee van onderlinge verbondenheid zit ook in de samenstelling van de kunstwerken. Het is een mix van oud en nieuw werk van Yael Davids zelf, kunstwerken uit de collectie van het Van Abbemuseum en een groot aantal bruiklenen van in Nederland nog weinig getoonde – veelal vrouwelijke – kunstenaars waar Davids een verwantschap mee voelt, zoals Lee Lozano, Adrian Piper en Nasreen Mohamedi.

De installaties die Davids speciaal voor de tentoonstelling heeft gemaakt reageren op de werken van de kunstenaars die ze heeft uitgekozen. Het zijn grote installaties van glas, hout en brons, die vaak midden in de ruimte hangen. Ze weerspiegelen de andere kunstwerken, staan op zichzelf en toch ook niet. ‘Toen ik gevraagd werd om een solotentoonstelling te maken’, zegt ze, ‘was het gelijk duidelijk dat het geen gewone solo zou worden. Niemand is ooit een solo! Mijn werk bestaat vaak uit verwijzingen naar andere kunstenaars en historische figuren. Ik wilde die onderlinge samenhang zichtbaar maken.

Het is verleidelijk – en al bijna cliché – om in deze tijd afgeleverde cultuurproducten allemaal te bezien door de lens van corona. Ook deze tentoonstelling nodigt daartoe uit. Alleen al door de titel, A Daily Practice, die een mooie verwijzing lijkt naar de afgelopen tijd van gedwongen stilstand, met nieuwe routines en gebruiken. De tentoonstelling maakt je bewust van zelfs de kleinste bewegingen, met kunstwerken die op zichzelf subtiele gebaren zijn.

Davids hoopt vooral dat de tentoonstelling bezoekers een gevoel van rust en balans geeft. ‘Zo voel je je na een Feldenkraisles ook, rustig en geaard. Veel van de kunstwerken die ik heb uitgekozen hebben dat in zich. Bijvoorbeeld de video die ik laat zien van Bruce Nauman, van een vrouw die op haar rug op een betonnen vloer ligt en heel langzaam beweegt. Prachtig vind ik dat. Ze is helemaal geland.’

Yael Davids, A Daily Practice. T/m 29/9, Van Abbemuseum, Eindhoven. Online reserveren verplicht. 

Lees ook

In het Stedelijk Museum Alkmaar zijn van de maatregelen kunst gemaakt. Beeldend kunstenaar Martijn Engelbregt geeft een luchtige draai aan het museumbezoek.

Museum de Fundatie mocht 1 juni weer open. Lees hier hoe ze dat aanpakten. Zou het publiek wel komen opdagen?

Kunst kan weer! Wat is er in die eerste weken van de nieuwe anderhalvemetersamenleving te zien?  19 tips