De stadsnatuur is rijk aan bijzondere planten

Met dat mediterrane gevoel valt het wel mee vandaag, terwijl de laatste bladeren van de bomen waaien langs de Weesperstraat. Als ineens dikke druppels vallen tussen de hoge gebouwen begint ook de vijg die hier staat vertwijfeld heen en weer te zwiepen.

Toch lijkt het waar dat planten uit droge bergstreken uit het zuiden in deze stadsjungle een streepje voor hebben. De klimaatverandering, waardoor het hier steeds warmer wordt en regen minder verspreid valt, pakt ook gunstig uit voor deze soorten. Ze winnen de concurrentie van soorten die hier al langer inheems zijn. 

Polderplanten

Wie het boek Stadsflora van de Lage Landen doorbladert, ziet het ene na het andere voorbeeld voorbijkomen van planten die via tuinen en bagage van reizigers de weg hebben gevonden naar onze straten.

Denters: "In de stad is het doorgaans een paar graden warmer dan in het omliggende gebied. Zeker tegen een muur aan op het zuiden loopt dat verschil al snel op naar tientallen graden. Voeg daarbij de droogte, want door beton en steen wordt al het regenwater snel afgevoerd, en je hebt een biotoop waar Hollandse polderplanten niet tegen kunnen. Maar planten die in de droge bergen van Zuid-Europa floreren, kunnen dat ook hier. Als sinds de Romeinen vinden die via de wol waar zaadjes in blijven hangen hun weg naar het noorden. En met de aanleg van tuinen sinds een paar eeuwen is dat nog sneller gegaan. Ze zijn nu te vinden in de straten van Amsterdam, Alkmaar, Haarlem: noem maar op." 

Langs de kade, tussen de fietsen staat het onkruid ruim een meter hoog. Onkruid is een woord dat Ton niet over de lippen krijgt. "Ik heb het liever over gewild planten, want steeds meer mensen houden van al die bloemen die zich uit onze borders en tuinen op straat hebben uitgezaaid."

De plant in kwestie is een hoge fijnstraal. "De Canadese fijnstraal  komt al sinds de achttiende eeuw voor in de stad. Deze hoge fijnstraal komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika en is sinds de jaren '90 van de vorige eeuw aan een opmars bezig." Met de uitbreiding van scheepvaart, stoomtreinen en vliegreizen komen steeds meer planten van over de hele wereld naar Amsterdam. "Deze stad is een echte flora-metropool."

Kampioen

Wandelend door straten en langs kaden komen er vele tientallen soortnamen voorbij: de muurfijnstraal zie je ineens overal, net als de muurleeuwenbek. Als je het eenmaal weet, kan je geen straat doorlopen zonder het overal te zien opduiken: langs de muur, hangend uit plantenbakken die eigenlijk voor iets anders bedoeld zijn. 

Tekst gaat door onder foto

Ton neemt ons mee naar het Stenen Hoofd, aan het IJ vlak naast de Graansilo. We hangen over de rand, ongeveer vier meter boven het golvende water: "Tussen de stenen waaruit de kade is opgemetseld zagen we jaren geleden wat bijzondere varens groeien. Het bleken schubvarens te zijn die je in Nederland alleen tegenkomt in Limburg. Inmiddels groeien er hier ongeveer 700 stuks bij elkaar en is deze kade in Amsterdam de plek in ons land waar de meeste schubvarens bij elkaar groeien." Op de sluis tegenover Carré staat een nog zeldzamere varen: de groensteel. Daarvan zijn slechts twee groeilocaties bekend in Nederland.

Zeldzaam

In de Stadsflora van Ton staan ook wandelroutes beschreven door verschillende steden in Nederland en Vlaanderen zoals Amsterdam, Haarlem en Alkmaar. Ze voeren je langs de mooiste, zeldzaamste en leukste planten. De Bestevaerstraat in Amsterdam neemt daar een bijzondere plaats in. Tegen de gevel van de Admiraal de Ruyterschool groeit de kransnemesia. "Dit is de nieuwste nieuwkomer van de Amsterdamse flora", zegt Ton terwijl hij over een met zeil bedekte scootmobiel hangt. Ik probeer mij tussen de muur en een geparkeerde scooter te wurmen. Het is de bijzonder glamourloze locatie van wat nu misschien wel het zeldzaamste plantje van Noord-Holland is.