Direct naar artikelinhoud

Vrienden van de kunst, verenigt u

De regering-Trump wil een einde maken aan de federale fondsen voor kunst en culturele ontwikkeling. Het afschaffen van de National Endowment for the Arts was al langer de wens van conservatieven in de VS. De lobbyvereniging van kunstliefhebbers roept iedereen op eind maart op de Arts Advocacy Day op Capitol Hill te komen. Ze mobiliseert makers en professionals, maar ook honderdduizenden kunstliefhebbers en donateurs.

Toen het Rijksmuseum incidenteel 'winst' maakte, werd in het parlement subiet geopperd de subsidie te korten.Beeld ANP

In Nederland is er geen landelijke lobbyvereniging van cultuurliefhebbers. Er zijn wel veel vriendenverenigingen en steunstichtingen rond musea, concertgebouwen en gezelschappen. Enkele zijn groot, zoals de Vereniging Rembrandt (15.000 leden) en de Vereniging van Vrienden van het Concertgebouw en het Concertgebouworkest (20.000 leden). Ook zijn er tot in alle hoeken van het land fans die relaties onderhouden met plaatselijke cultuuraanbieders.

Toen het Rijksmuseum incidenteel 'winst' maakte, werd in het parlement subiet geopperd de subsidie te korten

Dit gebrek aan een kunstlobby brak ons op in 2010. Rutte I (VVD-CDA) bereidde toen, met steun van de PVV, een onevenredig grote korting voor van 200 miljoen euro op cultuur. Kunstenaars werden gestraft omdat ze met 'hun rug naar de samenleving' zouden staan. Het protest tegen de bezuiniging maakte destijds weinig indruk. Waarschijnlijk omdat het beperkt bleef tot de direct betrokkenen: kunstenaars en wat sympathisanten.

Ook in Rutte II (VVD-PvdA) lukte het minister Bussemaker niet de politieke speelruimte te vergroten. De cultuurpolitieke teneur was verdere versobering. Toen het Rijksmuseum incidenteel 'winst' maakte, werd in het parlement subiet geopperd de subsidie te korten. Bussemaker deed ook nog een onbekookte poging de monumentenbezitters hun onderhoudsaftrek afhandig te maken. Bij het verzet daartegen speelden particuliere belangenverenigingen een belangrijke rol. Het zijn kennelijk vooral numeriek indrukwekkende menigten die het klaarspelen de politiek terug te fluiten. Zo wisten de 720.000 leden van de Vereniging Natuurmonumenten te voorkomen dat de rijksoverheid de domeinen van Staatsbosbeheer aan de meestbiedende verkocht.

We moeten ook het culturele draagvlak tot een politiek onontkoombare factor omsmeden. Overal signaleren we de aanhankelijkheid van liefhebbers van kunst. Vrienden melden zich bij de nationale musea, podia en festivals, en misschien nog wel meer bij instellingen in de directe omgeving. Het SCP schat dat de losse museumverenigingen 250.000 liefhebbers op de been kunnen brengen. Particuliere fondsen als het Prins Bernhard Cultuurfonds kennen donateurs, de grote muziekgebouwen kringleden en er zijn talloze leesgezelschappen en organisaties voor amateurkunst.

De tijd is rijp om een enorme club van kunstvrienden te maken, sterk genoeg om op de bres te staan voor de publieke belangen van cultuur in Nederland. Laat alle verenigingen zich digitaal aaneensluiten tot een landsbrede club van gefedereerde vrienden. Dat kan zonder organisatorische heisa en ook nog vóór de verkiezingen gepiept zijn.

Cas Smithuijsen is bijzonder hoogleraar kunst en cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Losse museumverenigingen kunnen 250.000 liefhebbers op de been brengen