16 januari 2019

Verslag van Lekker lezen: over het belang van leesmotivatie, wetenschappelijk congres 13 december 2018

Een uitverkochte zaal en een mooi rapportcijfer van bezoekers. Het wetenschappelijke congres op 13 december 2018 was geslaagd en leverde een schat aan inzichten op over het belang van leesmotivatie.

Leesbevordering draait om motiveren: stimuleren dat kinderen lezen leuk gaan vinden. Maar wat komt er kijken bij motiveren? In zijn keynote praatte Maarten Vansteenkiste (Universiteit Gent) het publiek bij over de wetenschappelijke inzichten, met als bekendste de Zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan (1985; 2000). Deze stelt dat je aan drie zaken moet voldoen om leerlingen te motiveren: autonomie, verbondenheid (met de leraar en medeleerlingen) en competentie/zelfvertrouwen. Vertaald naar lezen betekent autonomie bijvoorbeeld keuzevrijheid en jezelf mogen zijn. ‘Je mag een boek niet leuk vinden.’
Vansteenkiste bevestigde ook het belang van leesplezier stimuleren: dit leidt tot intrinsieke motivatie (‘goesting’), terwijl te veel dwang en eisen hooguit extrinsieke motivatie (‘moetivatie’) opleveren. En de beste manier om zelfvertrouwen te bevorderen is positieve feedback: ‘Laat leerlingen zien dat ze groeien. Het gaat erom dat ze beter worden, niet beter zijn.’

Digitale media

De Stichting Lezen-hoogleraren Roel van Steensel en Eliane Segers boden in hun keynote inzichten uit hun nadere analyse van de Leesmotivatiepeiling (2017). Direct te koppelen aan het belang van autonomie was de bevinding dat gerichte leesondersteuning van ouders bij middelbare scholieren averechts werkt: pubers laten zich liever niet controleren. Het meest verrassende nieuws was dat gamen en ander mediagedrag anders dan iedereen denkt, niet ten koste gaan van lezen. ‘Gebruik digitale media dus juist om kinderen te motiveren tot lezen’, aldus Segers.

Op maat

De workshops uit het middagprogramma leidden eveneens tot boeiende inzichten over leesmotivatie en hoe die vast te houden of te bevorderen. Bijvoorbeeld dat het goed is om in  leesbevordering meer te differentiëren en rekening te houden met leesvaardigheid én leesmotivatie van leerlingen. ‘Ik kreeg te horen dat ik dyslexie had, dus toen ben ik minder gaan lezen’, was een uitspraak die onderzoekers van het ITTA, het Expertisecentrum Nederlands en de Radboud Universiteit optekenden tijdens hun pilot Leesbevordering op maat in het (v)mbo. De onderzoekers komen binnenkort met een toolbox vol praktische tips voor meer doelgroepgerichte leesbevordering.
Doelgroepgericht was ook het masteronderzoek van de winnaar van de Scriptieprijs Leesbevordering 2018. Marjolein Derks-Janssen won deze prijs met onderzoek naar leesbevordering voor leerlingen met een autistische stoornis.

Opgepept

Edith Bosch, voormalig Olympisch en wereldkampioen judo en tegenwoordig life coach, sloot het congres af met een persoonlijke en bruisende presentatie. Ze slaagde erin de zaal massaal het Wilhelmus te laten zingen – immers de ultieme beloning voor winnaars – en vooral om iedereen opgepept en opgewekt weer naar huis te laten gaan. Dat het congres bezoekers wist te motiveren, blijkt uit het hoge rapportcijfer, een 7,5, dat ze aan het congres gaven.

Alle keynotes en workshoppresentaties zijn terug te lezen in de congresbundel die in de loop van dit voorjaar zal verschijnen.

Presentaties

De presentaties van de diverse sprekers kunt u hier terugvinden.