Gulle gever moet uit de anonimiteit
Goede doelen vrezen voor hun inkomsten als ze moeten melden wie grote bedragen geven. Ze zijn bang dat weldoeners in dat geval zullen afhaken.
Een wet die is bedoeld om verdachte geldstromen naar moskeeën af te snijden, wekt beroering bij een brede coalitie van maatschappelijke organisaties. De wet verplicht hen om bekend te maken wie de gulle gevers achter schenkingen van boven de 15.000 euro zijn. Organisaties die afhankelijk zijn van donaties, vrezen dat weldoeners afhaken, als ze niet anoniem kunnen blijven.
In het regeerakkoord staat dat moet worden voorkomen dat buitenlandse financiers onwenselijke invloed kopen bij politieke, maatschappelijke en religieuze organisaties. Dit kan leiden tot gedrag dat strafbaar is, integratie tegengaat of voor discriminatie zorgt. Er wordt vooral gekeken naar Nederlandse moskeeën. De geldstromen moeten transparant worden. Op het wetsvoorstel Transparantie maatschappelijke organisaties van minister Dekker (rechtsbescherming) is tot 22 februari te reageren.
Afschrikken
Goede Doelen Nederland, een club van 150 goede doelen, vindt het voorstel onacceptabel. “Deze wet zal donateurs afschrikken grote bedragen te geven. Het voorstel is schadelijk voor hun privacy, veiligheid en de geefbereidheid in Nederland”, zegt Jan van Berkel, voorzitter van Goede Doelen Nederland en bestuurslid bij Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie.
Deze wet zal donateurs afschrikken grote bedragen te geven. Het voorstel is schadelijk voor hun privacy, veiligheid en de geefbereidheid in Nederland.
Geven is een privézaak, vindt Goede Doelen Nederland. “Dat iemand met hiv jaarlijks twee ton schenkt aan het Aidsfonds, hoeven zijn buren niet te weten. Kan een dame op leeftijd veilig over straat als iedereen weet dat zij grote bedragen schenkt aan goede doelen?” De overheid moet het werk van vermogensfondsen, goede doelen en kerkgenootschappen koesteren en niet bemoeilijken, zegt Van Berkel.
De wet is breed opgezet, ook kerken en sportclubs krijgen ermee te maken. Volgens een toelichting treft het voorstel 223.000 stichtingen, 129.000 verenigingen en 1600 kerkgenootschappen. Zij moeten op hun site of bij de Kamer van Koophandel grotere donateurs openbaar maken: naam, bedrag en woonplaats. Wie dit niet doet, begaat een economisch delict. Donaties uit Nederland en uit het buitenland.
Gedrocht
Namens 31 kerken reageert CIO (Interkerkelijk Contact in Overheidszaken) zeer kritisch op het wetsvoorstel. “Voor het hele maatschappelijk middenveld is de wet een gedrocht”, zegt secretaris Daniëlle Woestenberg. “Welk probleem lost dit op? Wie kwaad wil, vindt toch een weg naar zijn doel. Bonafide organisaties bezorg je veel last.”
Welk probleem lost dit op? Wie kwaad wil, vindt toch een weg naar zijn doel.
De maatregel veroorzaakt bureaucratie bij organisaties die op vrijwilligers draaien, zegt Woestenberg, die ook vreest dat donateurs stoppen. Ze noemt het paradoxaal dat kerken zowel aan de nieuwe privacyrichtlijnen moeten voldoen als hun donateurs te kijk moeten zetten. CIO zegt voor het protest samen te werken met sportkoepel NOC-NSF en de vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk, omdat ook zij de wet afwijzen.
Partos, de branchevereniging voor ontwikkelingssamenwerking, noemt de wet tegenstrijdig aan het overheidsbeleid. “Bij het verstrekken van subsidies verwacht de overheid dat ontwikkelingsorganisaties eigen middelen inbrengen. Hiervoor zijn donateurs erg belangrijk. De overheid zou private donaties moeten stimuleren, bijvoorbeeld met ruimhartige giftenaftrek”, zegt beleidsspecialist Koos de Bruijn. “Het is onbegrijpelijk dat er meer drempels worden voorgesteld.”
Het ministerie van justitie en veiligheid schrijft in een reactie dat alle maatschappelijke organisaties kwetsbaar kunnen zijn voor onwenselijke beïnvloeding. “Daarom vallen in beginsel alle maatschappelijke en religieuze organisaties onder de transparantieverplichting. Grote donaties die zij ontvangen moeten inzichtelijk worden.”
Er is geprobeerd rekening te houden met de bezwaren van goede doelen door een drempel van 15.000 euro te hanteren. Bij de internetconsultatie kunnen criteria worden voorgesteld voor vrijstelling van openbaarmaking. En als de veiligheid van een donateur in het geding is, kan een ontheffing worden verkregen.
Lees ook:
Goede doelen steunen, dat kan veel efficiënter
Meestal steunen we goede doelen op basis van intuïtie, maar dat is niet de meest efficiënte manier om tot resultaat te komen, zegt moraalfilosoof Stijn Bruers.
Megafraude besmet goede doelen
Twee malafide bestuurders factureerden voor ‘hun’ goede doel enorme bedragen. Een strafzaak moet nu een voorbeeld stellen in de sector.