De collectie Noordhoff in het Onderwijsmuseum bestaat uit het beeldarchief van uitgeverijen Wolters en Noordhoff. De uitgeverijen fuseerden in 1968 tot Wolters-Noordhoff (nu Noordhoff Uitgevers), maar vonden beide hun oorsprong in de 19e eeuw. Uitgeverij Wolters kennen we vooral van de uitgave van de Bosatlas en de beroemde illustraties Ot en Sien van Cornelis Jetses. Ook bracht de uitgever vanaf het begin van de twintigste eeuw schoolplaten uit. Uitgeverij Noordhoff specialiseerde zich aanvankelijk vooral in uitgaven over wiskundeonderwijs, maar bracht ook de overbekende Geïllustreerde Schoolflora van Heukels uit. In 1968, gedreven door de veranderingen die de Mammoetwet bracht, fuseerden de uitgeverijen tot Wolters-Noordhoff.

Het beeldmateriaal voor alle boeken en schoolplaten werd gemaakt door ingehuurde illustratoren en kunstenaars. Zij kregen opdrachten en werden in compositie en onderwerp aangestuurd door de uitgever. Het werk kwam na voltooiing in het bezit van de uitgever, alsmede de meeste auteursrechten. De uitgeverij bewaarde alle werken zorgvuldig zodat bij herdrukken de originelen gebruikt konden worden. Ook later, toen de afbeeldingen door de opkomst van nieuwe druktechnieken geen bedrijfswaarde meer hadden, werd er zorgzaam met het archief omgegaan en zag men er de historische waarde van in. Noordhoff Uitgevers had er zelfs de naam ‘Oud Goud’ aan gegeven.

De collectie bestaat uit zo’n 25.000 afbeeldingen van ca. 1900 tot 1970 en bestaat uit unieke originele illustraties; hoofdzakelijk pen- en potloodtekeningen, maar ook aquarellen en olieverfschilderijen. Honderden illustratoren zijn vertegenwoordigd, waaronder bekende namen als Cornelis Jetses, Marinus Adrianus Koekkoek, Johan Herman Isings en Rie Cramer. Het werd in 2009 overgedragen aan het Nationaal Onderwijsmuseum en in langdurige bruikleen gegeven. Met subsidie van Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van papieren erfgoed, is de collectie volledig gedigitaliseerd en deels gerestaureerd.

De originele olieverfschilderijen en aquarellen zijn hier in hoge resolutie te bekijken. De kwaliteit van penstreek of toets van de kunstenaar is prachtig te zien. Onder anderen Koekkoek, Gabriëlse en Bueninck, bekend van de schoolplatenseries ‘Dieren in ons land’ en ‘Nederland in Woord en Beeld’, zijn nu beschikbaar op Collectie Nederland. De komende jaren zal dit verder uitgebreid worden met meer beeldmateriaal uit deze bijzondere collectie.

Deze unieke collectie geeft een overzicht van de rijkdom aan bijzondere illustraties en schoolplaten die in het onderwijs in de loop der tijd zijn gebruikt. Voor velen een nostalgisch feest der herkenning, voor anderen een eerste kennismaking met de verbeeldingskracht en het vakmanschap van bekende Nederlandsche illustratoren.